Haftanın Kitabı: Suçlu Kim?

Aleksandr Herzen
Çeviren:Mazlum Beyhan
SUÇLU KİM?
Yordam Edebiyat

Klasik Rus edebiyatının başyapıtları arasında yer alan Suçlu Kim?, Rus edebiyat tarihinde, saf anlamda ilk "toplumsal" roman olarak değerlendirilmektedir.

Ünlü eleştirmen Belinski, romanı, çağdaş Rus yaşamını toplumsal ve psikolojik açıdan ele alması bakımından çok önemli bulmuştur.

İngiliz felsefeci Isaiah Berlin ise "Herzen'in romanı 1840'ların düşünsel mayalanmasında ciddi bir rol oynadı. Toplumsal ve ahlaki anlamda önemli bir yapıttır ve Herzen'in kişiliğinin de mükemmel bir ifadesidir" demiştir.

Aleksandr Herzen'in "Benim yayınlanmış ilk romanımdır. 1841'de Novgorod'da sürgünken başladım yazmaya ve epey geç, Moskova'da bitirdim," dediği romanı, 1845-46 yıllarında gazetede tefrika edildikten sonra 1847'de kitap olarak yayınlanmıştır. Rusya'da toprak sahibi zenginlerin hantal ve bayağı yaşantılarını hicvederek eleştirdiği için Çarlık sansürüne de uğrayan Suçlu Kim?, bir yanda gününü gün eden sorumsuz toprak beyleri, diğer yanda mutluluğu arayan genç bir çift özelinde Rus toplumunun panoramasını sunarken, "gayrimeşru ilişkileri" sorgulayarak yolunda gitmeyen beraberliklerdeki asıl suçluyu da aramaktadır...

Aydınlık Gazetesi’nin kitap ekinde Ferhan Bayır’ın kitaba ilişkin değerlendirmesi şöyle;

“Moskovo’nın, Petersburg’un balo salonlarında boy gösteren, Avrupa’nın büyüleyici başkentlerini devamlı ziyaret eden, yine de her şeyden canı sıkılıp köylerşndeki mülklerine inzivaya çekilen oradan da sıkılan “Avrupa’da bir serseri, yurtta bir ytabancı, yurt dışında bir yabancı'' yersiz yurtsuz, amaçsız, hedefsiz eğitimli Rus aydınlarının durumu “Lüzumsuz Adam'' ismi verilerek eleştirilmiştir. Bu “Lüzumsuz Adamlar''  Rus edebiyatının ölümsüz karakterlerine esin kaynağı olmuştur. Puşkin’in  Yevgeni Onegin’i, Lermatov’un Peçoroni, Gonçarov’un Oblomov’u, Turgenyev’in Rudin’i lüzumsuz adamların en bilindikleridir. Herzen de “Suçlu Kim?'' eserindeki Beltov karakteriyle bu geleneği devam etitirir.

Romantik delikanlı Dmitry Krutsiferski, kalpsiz büyük hanımın yanında kalan, evlilik dışı ilişkiden doğan Lyubov  adlı romantik bir kızla evlenir. Taşranın sıradanlığına rağmen mutlu evliliklerine hayat verirler. Sonra sahneye Beltov isimli zengin, zeki ve şüpheci bir genç adam çıkar. İşi gücü olmayan bu taşra kentinde neden bulunduğunu kendisinin bilmediği Beltov, Lyubov’a aşık olur, Lyubov eğitimli , tutuklu ve güçlü Beltov’un çekim gücüne karşı koyamaz. Bu üç  kişi arasındaki gergin ilişki, her ne kadar birbirlerini sevip saysalar da, yıkıma doığru gitmelerine sebep olur. Herzen, dönemin romantik özgür aşkıyla yetişen ama tutucu taşranın  sınırlarına sıkışmış üç kişinin, hayatın ezici gerçekleri karşısında adım adım nasıl çözüldüklerini gösterirken suçlu kim diye soruyu doğrudan okuyucuya yöneltir.