Eğilmez'den milli gelirin dolar bazlı artışına 'illüzyon' yorumu! Örnek vererek anlattı

İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, blog sayfasında yayınladığı "Kuru Tutarak GSYH Yükseltmek" başlıklı yazısında güncel verileri değerlendirdi. Eğilmez, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2024 yılına ait gayri safi yurt içi hasıla (GSYH), büyüme oranı ve kişi başına gelir verilerini açıkladığını belirtti. Eğilmez, 2024 yılında ortalama 365 gün boyunca büyümenin yüzde 3,2 olduğunu ifade etti. Büyümenin başlıca inşaat, net vergi (dolaylı vergilerdeki artışlar) ve finans sektöründeki gelişmelerden kaynaklandığını, sanayi sektöründe ise ciddi bir gerileme yaşandığını ve tarım sektörünün de neredeyse hiç büyümediğini belirtti.

'POTANSIYELIN ALTINDA KALDI'

Eğilmez, bu veriyi "Bu görünüm bizlere ekonominin deprem inşaatları, özellikle hane halkının kredilere dayalı tüketimi ve dolaylı vergilerdeki büyük artışlar eliyle büyüyebildiğini gösteriyor" şeklinde yorumladı. Ayrıca, Türkiye'nin potansiyel büyüme oranının yüzde 4,5 - 5 civarında olduğu göz önüne alındığında, 2024 yılındaki büyümenin potansiyelin altında kaldığını belirtti.

'ENFLASYON VE KURA BAĞLI ILLÜZYON'

Eğilmez, GSYH ve kişi başına gelirin dolar bazında artışı için de şu yorumları yaptı: 

"Bunun enflasyon ve kur oranlarına bağlı bir illüzyon olduğuna daha önce birkaç kez değindim. Yine aynı durumla karşı karşıyayız. 2024 yılı cari fiyatlarla (enflasyondan arındırılmamış) GSYH’si 2023 yılına göre yüzde 63,5 artarak 43.411 milyar Türk Lirasına ulaşmış. Bunu 32,8 olan ortalama kura bölünce karşımıza 2023 yılına göre dolar bazında yüzde 17 oranında artmış 1.322 milyar dolarlık bir GSYH büyüklüğü çıkıyor.

Normal koşullarda bir ülkede paranın iç değer kaybı (enflasyon) ile dış değer kaybının birbirine çok yakın olması gerekir. Eğer Türk Lirasının dış değer kaybı da iç değer kaybı kadar (yüzde 58,5) olsaydı GSYH dolar cinsinden (43.411 / 58,5 =) 742 milyar dolar olurdu. Bu durumda kişi başına gelirimiz de 742 milyar dolar / 85,6 milyon kişi =) 8.668 dolar olurdu.

KKM VE CARRY TRADE'E DIKKAT ÇEKTI

2021 Eylülünden 2023 Haziranına kadar kuru KKM ile enflasyonun altında tuttuk, sonrasında yabancı ve yerli carry trade ile kuru tutmaya devam ettik ve bu yolla GSYH’yi ve kişi başına geliri olduğundan yüksek gösterdik. İllüzyon ile başkalarını kandırmak eğlencelidir bu illüzyona kendimiz de inanır ve ekonomi politikasını buna göre ayarlarsak işin eğlenceli yanı kalmaz."