Alzheimer teşhisinde yeni dönem başlıyor

Alzheimer teşhisinin mevcut yöntemleri genellikle pahalı ve rahatsız edici olabiliyor. Pek çok hasta yalnızca bilişsel testlerle teşhis ediliyor, ancak bu testlerin doğruluk oranı sınırlıdır. Yalnızca yüzde 2'lik bir dilimde ileri düzey teşhis yöntemleri kullanılıyor.

Yeni gelişen kan testleri, Alzheimer'ın biyolojik belirteçlerini (özellikle tau ve amiloid proteinlerini) erken evrede tespit edebilme potansiyeline sahip. Alzheimer’s Research UK’den David Thomas, bu testlerin ucuz, uygulanabilir ve geniş çapta erişilebilir olmasının heyecan verici olduğunu ifade ediyor.

ADAPT adlı yeni bir çalışma, Alzheimer'a özgü p-tau217 proteininin teşhiste nasıl kullanılabileceğini araştırıyor. Bu çalışma, kan testlerinin klinik pratikte nasıl uygulanabileceğine dair önemli soruları yanıtlamayı hedefliyor, örneğin hangi hastalara hangi aşamada test yapılması gerektiği gibi.

Bu tür teşhis yöntemleri, erken evrede hastalığı yavaşlatabilecek ilaçların geliştirilmesine katkı sağlayabilir. Yakın zamanda onaylanan lecanemab ve donanemab gibi ilaçlar, Alzheimer'ın erken dönemlerinde amiloid seviyelerini azaltıyor ancak bilişsel işlevler üzerinde sınırlı etkiler yaratıyor. Bilim insanları, bu ilaçların daha erken verilmesi halinde hastalığın ilerlemesini engelleyebileceğini düşünüyor.

Ancak, erken teşhisin etik boyutları da tartışma konusu. ABD Alzheimer Derneği, semptomları belirgin olmayan ancak biyolojik belirteçleri pozitif olan bireyler için Alzheimer tanısı konulmasını öneren bir kılavuz yayımladı. Bu yaklaşım, hastalığın biyolojik tanımını değiştirebilir ve teşhisin daha erken yapılmasını sağlayabilir. Ancak, bu kişilerin Alzheimer geliştirmeme ihtimali göz önüne alındığında, erken teşhisin gerekliliği sorgulanıyor.

Sonuç olarak, kan testleriyle Alzheimer teşhisinde devrimsel bir değişiklik yaşanabilir. Ancak, bu testlerin hangi hastalara ve ne zaman uygulanması gerektiği ve erken teşhisin psikolojik ve etik etkileri hala tartışılan bir konu olarak kalıyor. Bilim dünyası, bu yeniliklerin Alzheimer ile mücadelede nasıl bir rol oynayacağını görmek için sabırsızlanıyor.